سرقت رایانه ای

یکی از جرایمی که نظم الکترونیکی را خدشه دار می کند، سرقت رایانه ای است سرقت رایانه ای عبارت است از ربودن غیر مجاز داده های داد و ستد شدنی متعلق به دیگری از راه و درون رایانه و فضای مجازی. موضوع این جرم، « داده های داد و ستد شدنی متعلق به دیگری» است و منظور از آن، داده هایی است که در فضای مجازی و رایانه ای قابل معامله و خرید و فروش باشند. رفتار مجرمانه آن، «ربودن» است و «غیر مجاز»، شرط مجرمانه و غیر قانونی بودن رفتار است که به عدم رضایت «صاحب داده» باز می گردد. تمایز سرقت رایانه ای از نقض مالکیت ادبی و هنری در این است که در اولی مرتکب داد? متعلق به دیگری را بدون اجازه برمی دارد، ولی در دومی، مرتکب با نادیده گرفتن حق پدیدآورنده و یا ناشر، اقدام به نشر و یا بازنشر پدیده ادبی و یا هنری می کند. سرقت رایانه ای با کلاهبرداری رایانه ای، دسترسی غیر مجاز به داده ها و نقض مالکیت ادبی و هنری در "شرط وسیله" اشتراک دارند ولی در بیشتر اجزا و شرایط جدای از یکدیگرند. برای ارتکاب سرقت رایانه ای از سوی شخص حقیقی دو لایه مجازات تعزیری پیش بینی شده است: لایه نخست آن «جزای نقدی از یک میلیون ریال تا بیست میلیون ریال» است و در جایی اعمال می شود که مرتکب داده های متعلق به دیگری را به گونه ای برباید که اصل و عین داده ها در اختیار صاحب اش باقی بماند. لایه دوم آن «حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا بیست میلیون یا هر دو مجازات» است و این مجازات در جایی اعمالمی شود که اصل و عین داده ها در اختیار صاحب اش باقی نماند. در صورتی که روگرفت به شخص حقوقی قابل انتساب باشد، مجازات قابل اعمال نسبت به او، ««جزای نقدی از چهل میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال» است و در صورتی که برش (کات) به او قابل انتساب باشد، مجازات او، «تعطیلی موقت شخص حقوقی از یک تا نُه ماه و در صورت تکرار جرم تعطیلی موقت شخص حقوقی از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از چهل میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال یا هر دو مجازات» است. از نگاه شکلی و آئین دادرسی، رسیدگی به سرقت رایانه ای تابع مقررات عمومی آئین دادرسی کیفری است ولی از دو جهت رسیدگی به سرقت رایانه ای با جرایم دیگر جدایی دارد. یکی از جهت ادله اثبات است که برای اثبات این جرم و دیگر جرایم رایانه ای، بیشتر ادله الکترونیکی ارزش و اعتبار دارند. و دیگر از جهت رویکرد تخصصی و اختصاصی برای رسیدگی به سرقت و جرایم رایانه ای است که رویه قضایی آن را دنبال می کند. واژگان کلیدی: داده، اطلاعات، فضای مجازی، کلاهبرداری رایانه ای، دسترسی غیر مجاز، ادله الکترونیکی.